top of page
Search
  • Writer's pictureAnshul P

Rig Ved 1.47.1


Rig Ved 1.47.1


This is a cleansing process. Here the disease liberator Ashwini Kumar is in the role of Guru. First we ask him for shelter or give happiness. There is a mantra

तद्विद्धि प्रणिपातेन परिप्रश्नेन सेवया। उपदेक्ष्यन्ति ते ज्ञानं ज्ञानिनस्तत्त्वदर्शिनः।।4.34


First salute him, then put forth your question, then serve them. After that you can receive the preachings on Tatva. To find shelter means that you surrender yourself. Total surrender will lead to shelter. When the Guru preaches the facts, actually he is cleansing us internally. If our Chitta remains impure, by the four obstacles of mental retardation, clinging to vices, opposite knowledge and impossibility, then we will never attain pure knowledge. So we have to sort this out before our chitta becomes Samahit or Contained. Therefore Yagya is one such process for purification.



अ॒यं वां॒ मधु॑मत्तमः सु॒तः सोम॑ ऋतावृधा ।

तम॑श्विना पिबतं ति॒रोअ॑ह्न्यं ध॒त्तं रत्ना॑नि दा॒शुषे॑ ॥


Meaning


ऋतावृद्धा - Oh the one who increases the Truth.


अश्विना - Both Ashwini Kumar.


अयम - This.


मधुमतम - Very sweet.


सोमः - Somaras.


सुत: - To Extract.

तिरोहनयम - Extracted Yesterday.


तम - To them.


पिवतम - To drink.


दाशुषे - One who gives offerings.


रत्नानि - Great Wealth.


धत्तम - To give.


Explanation : Oh Ashwini Kumar's who expand this yagya! Come and drink this very sweet Somras which was extracted Yesterday. And also increase their Wealth and riches.


Deep meaning:This is a cleansing process. Here the disease liberator Ashwini Kumar is in the role of Guru. First we ask him for shelter or give happiness. There is a mantra

तद्विद्धि प्रणिपातेन परिप्रश्नेन सेवया। उपदेक्ष्यन्ति ते ज्ञानं ज्ञानिनस्तत्त्वदर्शिनः।।4.34


First salute him, then put forth your question, then serve them. After that you can receive the preachings on Tatva. To find shelter means that you surrender yourself. Total surrender will lead to shelter. When the Guru preaches the facts, actually he is cleansing us internally. If our Chitta remains impure, by the four obstacles of mental retardation, clinging to vices, opposite knowledge and impossibility, then we will never attain pure knowledge. So we have to sort this out before our chitta becomes Samahit or Contained. Therefore Yagya is one such process for purification.





#मराठी


ऋग्वेद १.४७.१


अ॒यं वां॒ मधु॑मत्तमः सु॒तः सोम॑ ऋतावृधा ।

तम॑श्विना पिबतं ति॒रोअ॑ह्न्यं ध॒त्तं रत्ना॑नि दा॒शुषे॑ ॥


भाषान्तर:-


ऋतावृद्धा - सत्याची अभिवृद्धी करणारे,


अश्विना - अश्विनी कुमार!


अयम - हे,


मधुमतम - अगदी गोड,


सोमः - सोमरस,


सुत: - पिळून घेतला,


तिरोहनयम - काळ पिळलेला,


तम -त्याचे,


पिवतम - प्राशन करणारे,


दाशुषे - हविष्य दाता,


रत्नानि - मोठं धन,


धत्तम - प्रदान करणे,


भावार्थ: हे यज्ञ क्रमांचे विस्तार करणारे अश्विनी कुमार! आपण एक दिवस पूर्वी काढलेले व खूप गोड़ सोमरसाचे प्राशन करावे। आपण त्यांना धन आणि ऐश्वर्य प्रदान करावेत.


गूढार्थ: यज्ञाचे विस्तार म्हणजे पुरुषार्थाचे विस्तार. ही एक शुद्धीकरण्याची प्रक्रिया असते. रोगांवर उपचार करणारे अश्विनी कुमार इथे गुरूच्या भूमिकेत आहेत.प्रथम त्यांची शरणागती घेतली जाते म्हणजे आनंद दिला जातो,एक मन्त्र आहे

तद्विद्धि प्रणिपातेन परिप्रश्नेन सेवया।


उपदेक्ष्यन्ति ते ज्ञानं ज्ञानिनस्तत्त्वदर्शिनः।।4.34


प्रथम त्यांना प्रणाम केले जाते नंतर प्रश्न मग सेवा करण्यात येते.पुढे ते तत्वावर उपदेश करतात, शरणागती म्हणजे त्यांना काही अर्पित करण्यात .येते, गुरू आम्हास उपदेश करतो आमच्या शोधना साठी करतो, आमच्या चित्तेला शुद्ध करून अशुद्धी दूर करतो, अशुद्ध चित्तेवर चार प्रतिबंध असतात, ते आहे मंद बुद्धी, विषयासक्ती, असंभावना व विपरीत बुद्धी, हे चारही चित्त अशुद्ध करून ठेवतात, समाहित चित्त साठी हे चारही दोषांचे निराकरन केले पाहिजे. बुद्धीस समाहित चित्त करून मनाला पण शुद्ध करण्यासाठी यज्ञ एक प्रक्रिया आहे, म्हणून ह्याचे विस्तारासाठी म्हटलेले आहे.



ऋग्वेद १.४७.१



अ॒यं वां॒ मधु॑मत्तमः सु॒तः सोम॑ ऋतावृधा ।

तम॑श्विना पिबतं ति॒रोअ॑ह्न्यं ध॒त्तं रत्ना॑नि दा॒शुषे॑ ॥


अनुवाद


ऋतावृद्धा - सत्य की वृद्धि करने वाले।


अश्विना - अश्विनी कुमारों!


अयम - यह।


मधुमतम - बहुत मीठा।


सोमः - सोमरस।


सुत: - निचोड़ा गया।


तिरोहनयम - कल जो निचोड़ा था।


तम - उसको।


पिवतम - पीना।


दाशुषे - हविष्य दाता।


रत्नानि - अकूत धन


धत्तम - प्रदान करना।


भावार्थ: यज्ञ कर्म में अभिवर्द्धन करनेवाले अश्विनी कुमारों! आप यहां एक दिन पहले निचोड़े गए अत्यंत मीठे सोमरस का पान करें। यज्ञ करनेवाले यजमान को धन और सुख प्रदान करें।


गूढार्थ: यज्ञ का विस्तार यानी पुरुषार्थ का विस्तार है। यज्ञ एक शुद्धिकरण की प्रक्रिया है।रोगों से मुक्ति दिलाने वाले अश्विनी कुमार यहां गुरु की भूमिका में हैं।पहले उनसे शरणागति ली जा रही है अर्थात खुशी प्रदान करना। एक मंत्र है


तद्विद्धि प्रणिपातेन परिप्रश्नेन सेवया |

उपदेक्ष्यन्ति ते ज्ञानं ज्ञानिनस्तत्त्वदर्शिन


पहले उनको प्रणाम, फिर प्रश्न फिर उनकी सेवा। फिर वो हमको तत्व का उपदेश देते हैं। शरणागति याने उन्हें कुछ अर्पित करना।सम्पूर्ण अर्पित किया तो समर्पण और उसके बाद शरणागति हो जाती है। अब गुरु हमे तत्व का उपदेश करता है कि हमारा शोधन हो, हमारा चित्त अशुद्ध न रहे क्योंकि अशुद्ध चित्त में चार प्रतिबन्ध हैं।ये चार हैं मन्द बुद्धि, विषयासक्ति, विपरीत बुद्धि और असंभावना। इन चारों के कारण चित्त शुद्ध नही होता।इन चारों का निराकरण करके हमारा चित्त समाहित हो जाता है।बुद्धि को समाहित चित्त बनाने और मन के शोधन होने के लिए यज्ञ एक प्रक्रिया है. इसीलिए इसका विस्तार करने के लिए प्रार्थना की गई है।

22 views0 comments

Recent Posts

See All
Post: Blog2_Post
bottom of page