top of page
Search
  • Writer's pictureAnshul P

RV 1.34.11

Updated: Dec 4, 2020


Rig Ved 1.34.11


This statement is deep and divine. By thirty three devtas we mean the devtas who have achieved divinity. As per old scriptures the twelve Rudras, eight Vasu's, twelve Aditya and two Ashwini Kumars - these thirty three devta's have thirty three stages or states each having eleven. In your waking state they are eleven- five senses of karma(कर्मेंद्रिय), five senses of Knowledge(ज्ञानेंद्रिय) and one mind. These eleven are counted as thirty three. This means that we have to purify our minds and destroy our evils. In your awakened state, in your dream state and your deep sleep state, these three stages hold the thirty three states. When these States are purified we experience the divine happiness. When our senses are happy we experience self contentment and happiness.


आ ना॑सत्या त्रि॒भिरे॑काद॒शैरि॒ह दे॒वेभि॑र्यातं मधु॒पेय॑मश्विना ।

प्रायु॒स्तारि॑ष्टं॒ नी रपां॑सि मृक्षतं॒ सेध॑तं॒ द्वेषो॒ भव॑तं सचा॒भुवा॑ ॥


Translation:


नासत्या - Oh the Truth seekers Ashwini Kumars!


अश्विना - Both Ashwini Kumars.


त्रिभिः - Three.


एकादशै - Eleven which means thirty three.


देवेभिः - With devtas.


मधुपेयम - To drink the sweet Somras.


इह - This.


आ यातम् - Come.


आयुः - For our longevity.


प्र तारिष्टम् - To increase.


रपांसि - For our sins.


निःमृक्षतम् - To destroy.


द्वेषः - One who is jealous.


सेधतम् - To stop.


सचाभुवा - With us.


भवतम् - To be done.


Explanation:Oh Ashwini Kumars! You along with thirty three devtas come to this Yagya to drink sweet Somras. Grant us longevity and destroy our sins. Do not keep the feeling of anger and jealousy and help us in all our endeavors.


Deep meaning: This statement is deep and divine. By thirty three devtas we mean the devtas who have achieved divinity. As per old scriptures the twelve Rudras, eight Vasu's, twelve Aditya and two Ashwini Kumars - these thirty three devta's have thirty three stages or states each having eleven. In your waking state they are eleven- five senses of karma(कर्मेंद्रिय), five senses of Knowledge(ज्ञानेंद्रिय) and one mind. These eleven are counted as thirty three. This means that we have to purify our minds and destroy our evils. In your awakened state, in your dream state and your deep sleep state, these three stages hold the thirty three states. When these States are purified we experience the divine happiness. When our senses are happy we experience self contentment and happiness.



#मराठी


ऋग्वेद १.३४.११


आ ना॑सत्या त्रि॒भिरे॑काद॒शैरि॒ह दे॒वेभि॑र्यातं मधु॒पेय॑मश्विना ।

प्रायु॒स्तारि॑ष्टं॒ नी रपां॑सि मृक्षतं॒ सेध॑तं॒ द्वेषो॒ भव॑तं सचा॒भुवा॑ ॥


भाषांतर :


नासत्या - हे सत्यस्वरूप अश्विनीकुमार!


अश्विना - दोघे अश्विनीकुमार.


त्रिभिः - तीन.


एकादशै - अकरा अर्थात तेहतीस.


देवेभिः - देवतां बरोबर.


मधुपेयम - सोमाच्या रूपात मधुर कलात्मक प्राशन करण्याकरिता.


इह - हा.


आ यातम् - येणे.


आयुः - अामच्या आयुष्याचा.


प्र तारिष्टम् - वाढवणे.


रपांसि - आमच्या पापांचा.


निःमृक्षतम् - नष्ट करणे.


द्वेषः - द्वेष करणाऱ्यांचा.


सेधतम् - थांबवणे.


सचाभुवा - आमच्या बरोबर.


भवतम् - होणे.


भावार्थ: हे अश्विनी कुमारानो! आपण तेहतीस देवतां बरोबर ह्या यज्ञात मधुप्राशन करण्यासाठी यावेत.आपण आमचे आयुष्य वाढवून आमच्या पाप नष्ट करावे.आमच्या प्रति द्वेषाचे भाव नष्ट करून आमच्या प्रत्येक कार्यास सहयोग करावे.


गूढार्थ: इथे दिव्य आणि गांभीर्य बातमी म्हटलेली आहे. तेहतीस देवता अर्थात ज्या देवता देवत्वास प्राप्त झाले आहेत.पौराणीक दृष्टी ने हे अकरा रूद्र, आठ वसु, बारा आदित्य आणि त्रिदेव आहेत.ह्या तेहतीस देवतांची तेहतीस अवस्था असते आणि ते पण प्रत्येकी अकरा आहेत. जाग्रत अवस्थेत ती अकरा आहे- पाच कर्मेन्द्रिय, पाच ज्ञानेंद्रिये आणि एक मन. हेच अकरांना इथे तेहतीस म्हटले आहे. म्हणजे जाग्रत अवस्थेत आमची कर्मेन्द्रिय, ज्ञानेंन्द्रिये आणि मन ह्या सर्वांना विकार रहित आणि शुद्ध करणे आवश्यक आहे. जाग्रत, स्वप्न आणि सुषुप्तित, ह्या तीन अवस्थेत तेहतीस प्रकाराची उपाधी आहेत, ह्या उपाधींची शुद्धतेने आम्हास दिव्य आनंद प्राप्त होइल. इन्द्रियांच्या प्रसन्नतेने आम्हास आत्मानंद प्राप्त होइल.




#हिन्दी

ऋग्वेद १.३४.११


आ ना॑सत्या त्रि॒भिरे॑काद॒शैरि॒ह दे॒वेभि॑र्यातं मधु॒पेय॑मश्विना ।

प्रायु॒स्तारि॑ष्टं॒ नी रपां॑सि मृक्षतं॒ सेध॑तं॒ द्वेषो॒ भव॑तं सचा॒भुवा॑ ॥


अनुवाद:


नासत्या - हे सत्यस्वरूप अश्विनी कुमार!


अश्विना - दोनो अश्विनी देव!


त्रिभिः - तीन।


एकादशै - ग्यारह अर्थात तैंतीस।


देवेभिः - देवताओं के साथ।


मधुपेयम - सोमरूपी मधुर रस का पान करने के लिए।


इह - इस।


आ यातम् - आइए।


आयुः - हमारी आयु का।


प्र तारिष्टम् - बढाना।


रपांसि - हमारे पापों का।


निःमृक्षतम् - नष्ट करना।


द्वेषः - द्वेष करनेवालों को।


सेधतम् - रोकना।


सचाभुवा - हमारे साथ।


भवतम् - होना।


भावार्थ:हे अश्विनी कुमारों! आप तैंतीस देवताओं सहित हमारे इस यज्ञ में मधुपान करने के लिए आइए।हमारी आयु बढाएं और हमारे पापों को नष्ट करिये।हमारे प्रति द्वेष का भाव नष्ट करिये और हर काम में हमारे सहायक बनिये।


गूढार्थ:यहां दिव्य और गहरी बात कही गई है। तैंतीस देवता से तात्पर्य है जो तैंतीस देवता देवत्व प्राप्त कर चुके हैं। पौराणिक दृष्टि से ग्यारह रूद्र, आठ वसु, बारह आदित्य और त्रिदेव, इन तैंतीस देवों में तैंतीस प्रकार की अवस्थाएं हैं- ये प्रत्येक ग्यारह हैं। जाग्रत अवस्था में ये ग्यारह हैं- पांच कर्मेन्द्रिय, पांच ज्ञानेन्द्रियाँ और एक मन।इन्ही ग्यारह को यहां तैंतीस कहा गया हैं अर्थात जाग्रत में हमारी कर्मेन्दियां, ज्ञानेन्द्रियाँ और मन को शुद्ध और विकार रहित करना है। जाग्रत, स्वप्न और सुषुप्ति, इन तीन अवस्थाओं मे ये तैंतीस प्रकार की उपाधियां हैं।इन्हीं उपाधियों की शुद्धता से हमें दिव्य अानंद प्राप्त होगा।इन्द्रियों की प्रसन्नता से हमको आत्मानंद प्राप्त होगा।



53 views0 comments

Recent Posts

See All
Post: Blog2_Post
bottom of page