Rig Ved 1.36.13
There are many difficulties that we face in order to acquire Knowledge. Firstly it is our nature which essentially is false since it is based on a purpose. Secondly it is our mind which we try to protect from inner inclinations, since when it dwells in interior, it leads to our downfall. So we have to protect it. The best way is to follow the principle of Apamarg(अपामार्ग) that means we prefix the devnagri alphabet अ(a) to it. For example take the alphabets प फ ब भ म. By adding the Aa word in the beginning it starts meaning the opposite. For पतन it becomes अपतन meaning you are ready to protect yourself from downfall. फ becomes अफल meaning that instead of falling for the worldly trap of results you desire the Param phal. ब means बंधन which becomes अबंधन meaning you are free from worldly ties. भ becomes भय which becomes अभय meaning that all your doubts are clear and you are free from evil. म becomes मृत्यु which becomes अमृत्यु which means the threat of death has left you once for all. When all the negativities have left you, your path towards Ishwar is clear.
ऊ॒र्ध्व ऊ॒ षु ण॑ ऊ॒तये॒ तिष्ठा॑ दे॒वो न स॑वि॒ता ।
ऊ॒र्ध्वो वाज॑स्य॒ सनि॑ता॒ यदं॒जिभि॑र्वा॒घद्भि॑र्वि॒ह्वया॑महे॥
Translation :
नः ऊ - Ours.
ऊतये - For protection.
सविता - Surya.
देवःन - Like devtas.
ऊर्ध्व - Erect.
सु तिष्ठ - To stand.
ऊर्ध्वः - To stand erect.
वाजस्य - Of food grains.
सनिता - The one who gives.
यत् - That is why.
अञ्ञिभिः - To apply ghee on Victor stand.
वाघभ्दिः - The priests for the Yagya.
विह्ययामहे - To call specially.
Explanation :Oh the one found inside the wood, Agnidev! Just like Savitadev protects us from the faraway space, similarly you too protect us by giving us nourishing things like foodgrains etc. The priests are calling upon you by offering havi through recital of mantras.
Deep meaning: There are many difficulties that we face in order to acquire Knowledge. Firstly it is our nature which essentially is false since it is based on a purpose. Secondly it is our mind which we try to protect from inner inclinations, since when it dwells in interior, it leads to our downfall. So we have to protect it. The best way is to follow the principle of Apamarg(अपामार्ग) that means we prefix the devnagri alphabet अ(a) to it. For example take the alphabets प फ ब भ म. By adding the Aa word in the beginning it starts meaning the opposite. For पतन it becomes अपतन meaning you are ready to protect yourself from downfall. फ becomes अफल meaning that instead of falling for the worldly trap of results you desire the Param phal. ब means बंधन which becomes अबंधन meaning you are free from worldly ties. भ becomes भय which becomes अभय meaning that all your doubts are clear and you are free from evil. म becomes मृत्यु which becomes अमृत्यु which means the threat of death has left you once for all. When all the negativities have left you, your path towards Ishwar is clear.
📸 Credit - Shivaart4(Instagram handle)
#मराठी
ऋग्वेद १.३६.१३
ऊ॒र्ध्व ऊ॒ षु ण॑ ऊ॒तये॒ तिष्ठा॑ दे॒वो न स॑वि॒ता ।
ऊ॒र्ध्वो वाज॑स्य॒ सनि॑ता॒ यदं॒जिभि॑र्वा॒घद्भि॑र्वि॒ह्वया॑महे॥
भाषांतर :
नः ऊ - आमच्या ही.
ऊतये - रक्षण हेतु.
सविता - सूर्य.
देवःन - देवतांची सारखे.
ऊर्ध्व - उन्नत.
सु तिष्ठ - उभे राहणे.
ऊर्ध्वः - उंच उठून.
वाजस्य - धनधान्यांचे.
सनिता - देणारे.
यत् - म्हणून.
अञ्ञिभिः - यूप( विजय स्तंभ) मधे घृताची लावणे.
वाघभ्दिः - यज्ञाचे ऋत्विक.
विह्ययामहे - विशेष रूपाने बोलवणे.
भावार्थ:हे काष्ठ स्थित अग्निदेव! जसे सवितादेव अंतरिक्षात स्थित होउन आमचे रक्षण करतात, त्याच प्रकारे आपण उन्नत होउन धनधान्य इत्यादी पोषक तत्वे देउन आमचे रक्षण करा.मंत्रोच्चार द्वारे हविश देउन याजक आपल्यास आवाहन करीत आहेत.
गूढार्थ: आमच्या ज्ञान प्राप्तिमधे अनेक विघ्न येतात जसे आमचा मिथ्या स्वभाव जे निमित्ताने प्राप्त झाले आहे. दूसरा म्हणजे आमचे मनाचे रक्षण अंर्तवृत्ती पासून केले पाहिजे कारण मन जर अंर्मतमनात गेले तर त्याचे पतन होइल. म्हणून त्याचे रक्षण केले पाहिजे. इथे अपामार्गाने करायचे असते. जसे प फ ब भ आणि म अक्षरांपासून किंचित शब्द घेतले आहे. प म्हणजे पतन ह्या शब्दा अगोदर अ शब्द जोडल्याने अपतन शब्दाने वर उठण्याचे बोध होते त्याच प्रमाणे फ मधे अ जोडल्याने अफल होतो म्हणजे आम्हाला सांसारिक फल नव्हे पण परम फल पाहिजे. तसेच बंधन चे अबंधन म्हणजे मुक्त होणे, भ ने भय मधे अ जोडल्यावर अभय होतो म्हणजे भीती आणि भ्रांति गेली म ने मृत्यूचे बंधन दूर होतो.समस्त अनिष्ट फळ समाप्त झाल्याने आम्ही ईश्वर पर्यंत जातो.
#हिन्दी
ऊ॒र्ध्व ऊ॒ षु ण॑ ऊ॒तये॒ तिष्ठा॑ दे॒वो न स॑वि॒ता ।
ऊ॒र्ध्वो वाज॑स्य॒ सनि॑ता॒ यदं॒जिभि॑र्वा॒घद्भि॑र्वि॒ह्वया॑महे॥
अनुवाद :
नः ऊ - हमारी ही।
ऊतये - रक्षा हेतु।
सविता - सूर्य।
देवःन - देवता की तरह।
ऊर्ध्व - उन्नत।
सु तिष्ठ - खडे रहना।
ऊर्ध्वः - ऊंचे उठकर।
वाजस्य - अन्न से।
सनिता - देनेवाला।
यत् - क्योंकि।
अञ्ञिभिः - यूप में घी लगानाृ
वाघभ्दिः - यज्ञ के ऋत्विक।
विह्ययामहे - विशेष रूप से बुलाना:
भावार्थ : हे काष्ठ स्थित अग्निदेव! जैसे सवितादेव अंतरिक्ष में स्थित होकर हमारी रक्षा करते हैं, उसी तरह आप भी उन्नत होकर अन्नादि पोषक तत्वों से हमारी रक्षा कीजिए। मंत्रोच्चारण द्वारा हवि देकर याजक आपका आवाहन करते हैं।
गूढार्थ: हमारी ज्ञान प्राप्ति मे अनेको विध्न आते हैं जैसे एक है हमारा मिथ्या स्वभाव जो निमित्त से प्राप्त हुआ , दूसरा हमारा मन है जिसकी रक्षा वृत्तियों से हो क्योंकि मन अगर भीतर चला गया तो उसका पतन हो जाएगा तो उससे हमारी रक्षा होनी चाहिए। इसके लिए अपामार्ग की बात कही गई है। जैसे की अक्षर हैं प फ ब भ और म। प से पतन में अगर आगे अ अक्षर जोडने पर अपतन हो जाता है ठीक उसी प्रकार फल का अफल अर्थात सांसारिक फल की अपेक्षा परम फल वांछित है, ब से बंधन का अबंधन,भ से भय का अभय हो जाएगा भ्रांति दूर होगी, म से मृत्यु का अमृत्यु, हम ईश्वर तक पहुँच जाएँगे।
📸 Credit - Shivaart4(Instagram handle)
Comments